Vrouetydskrifte + die internet = 'n blink toekoms

Tydskrifte moet voortdurend verander – ander stagneer hulle en is hulle gedoem. Maar hoe verander dié getroue drukmedia-metgesel van vele in die lig van al die tegnologiese ontwikkelings soos die internet? Amelia-May Woudstra het die invloed van die internet op die toekoms van vrouetydskrifte in Suid-Afrika ondersoek.

Twintig jaar gelede het die Suid-Afrikaanse tydkrifmark uit enkele groot publikasies bestaan wat aan ’n wye spektrum van verbruikers se behoeftes voldoen het. Vandag bring digitale ontwikkeling mee dat publikasies by die internet sal moet aanpas om aan die moderne verbruikers se behoeftes te voldoen.

Koos Bekker, uitvoerende hoof van Naspers en media-visioenêr, het onlangs in ’n onderhoud gesê drukmedia se dae is getel: die toekoms is digitaal.

Maar wat hou dié ontwikkelings in die mediabedryf vir Suid-Afrikaanse vrouetydskrifte in? Veral omdat breëbandtoegang in Suid-Afrika nog ’n probleem is.

Volgens OMD se jongste Media Facts 2008 is daar maar slegs 5.1 miljoen internetgebruikers in Suid-Afrika. Elna Rosouw, ’n vorige assistent-redakteur van rooi rose en tans dosent in joernalistiek aan die Universiteit van Johannesburg, skryf in haar meesters-tesis: “Waar daar eers net ’n tiental vrouetydskrifte was waaruit lesers kon kies, is winkelrakke nou tot boordensvol met glanspublikasies wat elke moontlike behoefte of begeerte van vroulike lesers aanspreek.“

Clare O’Donoghue, redakteur van die tydskrif InStyle, sê in die Augustus 2007-uitgawe van The Media die vrouetydskrifmark het die afgelope tien jaar ontplof, wat mededinging in die bedryf ’n paar grade warmer gemaak het.

Dit word bevestig deur die Media Facts 2008. Volgens Rossouw het Suid-Afrika in 2004 meer as 400 hoofstroomtydskriftitels gehad. Die meeste fokus op hoogs gespesialiseerde nismarkte en het gevolglik kleiner sirkulasiesyfers.

John Relihan, hoof van Media24 Tydskrifte, sê in The Media Online Review 2006: “Indien ’n tydskrif nie in die bedryf aanpas nie, sal die gevolg daarvan duidelik in die verkoopsyfers weerspieël word. Ons vasteland is ’n diverse en fassinerende deel van die res van die wêreld en die inhoud, styl en produksiewaardes van tydskrifte moet voortdurend aangepas word om aan ’n spesifieke mark se vereistes te voldoen.“

Volgens Rossouw het die voorkoms en samestelling van tydskrifte in die Suid-Afrikaanse verbruikersmark radikaal verander gedurende die laaste twee dekades.

Hierdie fragmentasie in die Suid-Afrikaanse vrouetydskrif-mark het byna oornag gebeur en daar is geen twyfel dat die koms van vrou-gerigte nistydskrifte die landskap van Suid-Afrikaanse vrouetydskrifte heeltemal verander het nie. Volgens Rossouw fokus nistydskrifte vandag op bepaalde vrou-gerigte onderwerpe soos huis, dekor, tuin, kos, gesondheid, leefstyl, handwerk en ouerskap.

Asof die “nissifisering“ van die mark, wat in al hoe kleiner fragmente splinter, nie genoeg is nie, is die internet ’n verdere uitdaging. Gaan vrouetydskrifte en die internet teenoor mekaar te staan kom of verenig om te oorleef in ’n uiters kompeterende mediabedryf?

In die Augustus 2007-uitgawe van The Media sê Patricia Scholtemeyer, Suid-Afrika se sogenaamde magazine queen en vorige uitvoerende hoof van Media24 Tydskrifte, verbruikers se smake en voorkeure verander vinnig en voortdurend. Daarom moet uitgewers altyd twee treë vooruit wees om die toekomstige verloop van tendense in die verbruikersmark raak te sien.

Maar wat in dié verhouding tussen die internet en vrouetydskrifte gaan gebeur, is op die oomblik bloot nog ’n raaisel, want sulke vooruitskattings is noodwending gebaseer op aannames wat onderhewig is aan die onvoorspelbaarheid van die verbruiker se smake en voorkeure.

Die gevestigde titels en handelsmerke word vandag nog as belangrike rolspelers in die Suid-Afrikaanse tydskrifbedryf beskou. Rooi rose het in April 1942 verskyn, en op 1 Julie 1949 is die eerste uitgawe van Sarie Marais (vandag net SARIE en Suid-AFrika se voorste vrouetydskrif) uitgegee, met Fair Lady (vandag FAIRLADY) wat in 1967 op die rakke verskyn het.

Rossouw skryf in haar tesis, Die Fragmentasie in die Suid-Afrikaanse vrouetydskrifmark: die invloed van “vrougerigte“ nistydskrifte op die “tradisionele algemene belangstelling“, daar is voorheen wêreldwyd nie veel aandag deur die hoofstroom-massamedia aan die vroue gegee nie. Dit kan toegeskryf word aan ’n minderwaardige rol wat vroue in die samelewing vertolk het, en die reklamewese wat nog nie so ’n manupileringsmag was nie.

Prof. Lizette Rabe skryf in haar meesterstesis, Die ontstaan en die ontwikkeling van Sarie Marais as massa-tydskrif vir die Afrikaanse vrou, daar is voor die verskyning van SARIE nie veel gedoen aan vrytydleesstof vir die “ontwikkelde“ Afrikaanse vrou nie. Sy moes tevrede wees met die genoemde vrouetydskrifte of die rubrieke in bestaande tydskrifte soos Huisgenoot en Landbouweekblad.

Die Engelse vrouetydskrifmark het aansienlik ontwikkel met die koms van internasionale vrouetydskrifte. In 1984 is Cosmopolitan deur Jane Raphaely se Associated Magazines ver-Suid-Afrikaans en onder lisensie saam met Media24 (toe Nasionale Tydskrifte) uitgegee. Dit is in 1990 gevolg deur die Franse tydskrifte Elle, in 1997 deur marie claire en in 2000 met The Oprah Magazine, O.

SMF het met medialeiers, uitgewers en redakteurs van onder meer FAIRLADY, Leef met hart & siel, Femina, Psychologies, Tuis en Home per e-pos onderhoude gevoer om te hoor wat hulle dink die toekoms vir vrouetydskrifte in Suid-Afrika inhou.

Volgens Ton Vosloo, voormalige uitvoerende hoof van Naspers, moet tydskrifte hulself wêreldwyd herposisioneer met die koms van die digitale era.

Media24 Tydskrifte skep so digitale uitgawes en ontwikkel spesialis-afdelings as alleenstaande titels in die vorm van nistydskrifte.

“Daar is meer optimisme by Media24 Tydskrifte oor hul toekoms in gedrukte vorm as by koerantredakteurs. Vanweë tydskrifte se langer koopfrekwensie, meestal maandeliks, is vrouetydskrifte minder kwesbaar teen die frenetiese daaglikse aanslag van die internet.“

Verder , sê Vosloo, bring die internet onmiddellike nuus, en baan die weg vir rustiger agtergrond-artikels wat ook op die internet geplaas kan word. Vroue raak verknog aan tydskrifte wat hulle as hul eie toe-eien, sê hy.

“Vroue waardeer die taktiele gevoel van goeie papier, keurige drukwerk, puik illustrasiemateriaal en die intimiteit wat gunstelingrubriekskrywers meebring.“ Dit ontbreek op die internet, sê Vosloo.

“Maar, hierdie benadering kan dalk oor die lange duur onverstandig blyk, want leespatrone kan anders kristalliseer oor ’n paar jaar wanneer die internet met sy breëband in Suid-Afrika deeglik in aksie is.

“Dan kan bevind word dat die jonger geslag by ons ook nie meer tydskrifbewus is nie, soos nou reeds die geval is by dagblaaie. Maar Media24 Tydskrifte se ondervinding is tans dat vroue oorsee, waar daar reeds sterk breëbandinternet is, nog gereeld hul gunstelingvrouetydskrifte koop. Dit is asof vroue tog periodiek ’n stil tyd van afsondering soek met ’n vertroude tydskrif in die hand as teenmiddel teen die gejaagde lewe waarin sy haarself bevind, en dit behoort vir Media24 se vrouetydskrifredakteurs rede tot volgehoue geloof in die voortbestaan op volhoubare basis van hul tydskrifte te gee.“

Uit onderhoude met redakteurs en uitgewers Heather Parker, Anneke Blaise, Charlene Beukes, Suzy Brokensha en Christine Ferreira blyk dit dat daar op tydskrifte se inhoud, handelsnaam, sosiale netwerke, idees en ideale gesteun word om die titels se identiteit te behou in hul digitale vorm.

Hoewel die internet ’n “bedreiging“ inhou vir vrouetydskrifte, wil uitgewers eerder toesien dat tydskrifte hul kenmerkende formaat behou, maar aanpas by die internet, deur gebruik te maak van kuber-geselsruimtes, elektroniese gebedskamers, inspirasie e-posse, vinnige mode- en skoonheidswenke en selfs resepte en reisgidse om die interaksie tussen die tydskrif en die leser te verbeter.

Verder word van redakteurs verwag om nie net goeie redakteurs te wees nie, maar om mediabestuurders te wees. Hulle moet die nismark verstaan, hul tydskrif-handelsnaam ontwikkel en fokus op goeie inhoud, maar moet ook regverdige bestuurders, slim bemarkers, selfversekerde openbare sprekers en kundige sakevroue wees, sê O’Donoghue in ’n The Media-onderhoud.

Michélle van Breda, redakteur van SARIE , sê: “Wat vandag werk, sal heel moontlik nie more werk nie. In die tydskrif-wêreld is daar nie so iets soos ’n vyf-jaar-plan nie.“

Tydskrifte word nie net deur die internet gekonfronteer om hulself gedurig te herdefinieer nie. Deeglike bemarking is ook ’n noodsaak.

Daar maak sommige tydskrifte soos Leef met hard & siel staat op die produk se oorhoofse handelsnaam. Die Leef-tydskrif word steeds as die vlagskipproduk beskou, maar met ander splinterprodukte kan tydskrifte verdere uitbreidings soos aanlyndienste ontwikkel onder die dak van die handelsnaam en so steeds aan verbruikers se behoeftes voldoen en aanpas.

’n Mens kan dus voorlopig sê die verhouding tussen vrouetydskrifte en die internet kan waarskynlik tot groot vernuwing lei. Dan sal vrouetydskrifte getrou moet bly aan dit wat hulle uniek maak: inhoud, voorkoms en handelsmerk.